Rond 1883 was de joodse gemeente in Deventer zo groot geworden dat de sjoel aan de Roggestraat, het huidige Etty Hillesum centrum, te klein was om met alle leden de diensten bij te wonen. Besloten werd tot de aankoop van een terrein aan de Golstraat. De stadsarchitect J.A.Mulock Houwer maakte een ontwerp in de Moorse stijl. Een vergelijkbare synagoge vindt men bijvoorbeeld in Florence. Tot op heden staat in de Golstraat de grote synagoge van Deventer. Helaas is het een bouwval en al tientallen jaren niet onderhouden. Toch zijn veel onderdelen van het gebouw nog origineel en hebben de monumentenstatus.
Voor de tweede wereldoorlog telde de Joodse gemeenschap in Deventer zo’n 600 namen en was de synagoge het middelpunt van het Joodse leven in Deventer. 400 Joodse burgers overleefden de oorlog niet, de synagoge lag in puin en werd niet meer als synagoge in gebruik genomen. Later kocht de gereformeerde kerk het gebouw en hield er kerkdiensten, plaatste er banken in en een orgel. Enkele jaren geleden is de synagoge verkocht, samen met de binnenplaats erachter en enkele panden ernaast. De panden zijn opgeknapt, de binnenplaats fungeert als parkeerplaats en de synagoge is in gebruik als dansschool. De synagoge , een gebouw met een beladen geschiedenis dat veel heeft meegemaakt. Maar wat betekent het gebouw eigenlijk voor Deventer?
In deze erfgoedlezing vertelt Lex Rutgers over de geschiedenis van de synagoge vanaf 1883 tot nu.
Lex Rutgers is vanaf 1996 vrijwilliger in het Etty Hillesum Centrum. Hij doet al 25 jaar onderzoek naar de Joodse geschiedenis van Deventer en is inmiddels de expert op dit gebied in Deventer. Hij heeft onderzoek gedaan naar Joodse families, bedrijven en gebouwen, naar onderduikadressen en nazaten van Joodse inwoners die in de tweede wereldoorlog zijn vermoord. In 1998 dook er een foto op met 23 Joodse kinderen, gemaakt in 1942. Samen met anderen heeft hij van alle kinderen, op één na de namen en geschiedenis kunnen achterhalen. Lex is voorzitter van de werkgroep Struikelstenen Deventer en organiseert jaarlijks de Open Joodse Huizen.