Het ontstaan van het Etty Hillesum Centrum
In 2021 is het precies 25 jaar geleden dat het Etty Hillesum Centrum werd opgericht.
Herdenkingsweek
Op 30 november 1993 was het vijftig jaar geleden dat Etty Hillesum in Auschwitz werd omgebracht. Dit feit was in Deventer aanleiding voor een herdenkingsweek. Samen met een paar vrienden en bekenden organiseerden Manja Pach en Frits Grimmelikhuizen een week vol activiteiten met als thema: Joods leven, heden verleden en toekomst. Die week trok veel belangstelling en werd -achteraf gezien- het begin van het Etty Hillesum Centrum.
De Roggestraat
In het najaar van 1994 werd bekend dat het Deventer Filmhuis uit het gebouw in de Roggestraat zou vertrekken. Dit gebouw was van 1809 – 1892 als synagoge in gebruik geweest bij de Joodse gemeente van Deventer. Na de bouw van de grote sjoel in de Golstraat werd het Joodse school totdat de nationaal-socialisten in de Tweede Wereldoorlog een einde maakten aan het Joodse leven in Deventer.
Het vertrek van het Filmhuis was aanleiding voor Manja Pach en Frits Grimmelikhuizen om het College van Burgemeester en Wethouders voor te stellen dit gebouw een bestemming te geven die in verbinding staat met de Joodse geschiedenis ervan. De ervaringen opgedaan in de herdenkingsweek rond de 50ste sterfdag van Etty Hillesum maakten de naam van het in te richten centrum eenvoudig. Op 17 maart 1995 werd de Stichting Etty Hillesum Centrum opgericht. Er werd een begin gemaakt met het werven van donateurs en sponsors. De Etty Hillesum Stichting uit Amsterdam beloofde financiële ondersteuning en een tentoonstelling over het leven van Etty. Vanwege het 50e herdenkingsjaar van de Holocaust werd in het Holocaust-museum in Washington een beeldje onthuld van Etty Hillesum. Manja en Frits werden uitgenodigd voor het Symposium daar om te spreken over het op te richten Etty Hillesum Centrum.
Doelstelling
Het EHC heeft altijd een centrum willen zijn dat het verleden verbindt met het heden. In een interview in het Deventer Dagblad 1996 zei Manja Pach: ‘Niet om uit te zijn op persoonsverheerlijking maar het is belangrijk dat er iets van de geschiedenis van de Deventer Joden, waartoe Etty behoorde bewaard blijft; niet alleen uit nostalgie, maar ook als waarschuwing voor wat er kan gebeuren als je niet waakzaam bent. En vooral als teken van hoop.
Want daar was Etty mee bezig, onder de meest barre omstandigheden het geloof in mensen te bewaren. ‘Men zou een pleister op vele wonden willen zijn’ waren haar laatste woorden in haar dagboek.’
Een startsubsidie van de gemeente Deventer maakte het mogelijk het pand aan de Roggestraat gereed te maken als Etty Hillesum Centrum. Op 5 mei 1996 werd het Etty Hillesum Centrum geopend.
Meer lezen? Download de lezing van Manja en Frits die zij gaven op 5 mei 2021.